«Όλα είναι στο κεφάλι σου. Μη δίνεις σημασία». Κάπως έτσι προσπαθούμε να προσπεράσουμε ως άνευ σημασίας το άγχος και τη νευρικότητα που προκαλούν τα καθημερινά προβλήματα και η κακή ψυχολογική κατάσταση. Ο καθηγητής στο Χάρβαρντ δρ Χέρμπερτ Μπένσον, ο πρώτος γιατρός από τη Δύση που έγραψε εγχειρίδιο κατά του στρες, επιμένει πως το μυαλό επηρεάζει σημαντικά το σώμα «κι ας μην το πιστεύουν οι περισσότεροι».
Η δυσκολία στην αναπνοή, η ταχυκαρδία και τα καρδιαγγειακά, το μεταβολικό σύνδρομο, ακόμη και η αρθρίτιδα είναι αποτέλεσμα του καθημερινού στρες, δηλώνει ο δρ Μπένσον- η βεβαιότητα στη φωνή του δεν αφήνει περιθώριο για δεύτερες σκέψεις. Τονίζει επίσης ότι το στρες διαταράσσει τον οργανισμό με αποτέλεσμα είτε να προκαλεί παθήσεις είτε να επιτείνει τα συμπτώματα, φορτώνοντας τους ασθενείς με αφόρητους πόνους.
Το ανθρώπινο σώμα είναι πιο προνοητικό από ό,τι πιστεύουν οι άνθρωποι. Δυστυχώς όμως δεν γνωρίζουμε- σύμφωνα με τον Αμερικανό καθηγητή- πώς να χρησιμοποιούμε το 100% των δυνατοτήτων του. «Ο οργανισμός όταν αντιλαμβάνεται πως βρίσκεται σε συνθήκες αγχώδεις, έχει την ικανότητα να ανακινεί έναν μηχανισμό που αντιδρά κατά του στρες. Δεν χρειάζονται φάρμακα ούτε χειρουργικές επεμβάσεις, αφού τα έχει προβλέψει όλα», τονίζει στα «ΝΕΑ».
Η απόδειξη
Η επιστημονική απόδειξη όσων υποστηρίζει ο δρ Μπένσον βρίσκεται στις «φωτογραφίες» των γονιδίων, που έχει συλλέξει ύστερα από έρευνες ετών.
«Έχει αποδειχθεί πως η δραστηριότητα των γονιδίων αλλάζει όταν οι άνθρωποι υποβάλλουν τον εαυτό τους καθημερινά σε ασκήσεις ηρεμίας. Μάλιστα, η αλλαγή που παρατηρείται είναι η ακριβώς αντίθετη, σε σχέση με τους ανθρώπους που βρίσκονται σε κατάσταση στρες. Έτσι, στην πρώτη περίπτωση η δραστηριότητα των γονιδίων λειτουργεί ευεργετικά για το σώμα, ενώ στη δεύτερη δρα αρνητικά φθείροντας τον οργανισμό» λέει.
Είναι ενδεικτικό πως 60%- 90% των Αμερικανών που επισκέπτονται τον γιατρό τους, αποφασίζουν να κλείσουν ραντεβού καθώς ταλαιπωρούνται από ασθένειες που συσχετίζονται με το μακροχρόνιο στρες. Η Ελλάδα είναι ο «καθρέφτης» όσων περιγράφει ο διακεκριμένος ακαδημαϊκός. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα του Οργανισμού για την Ασφάλεια και την Υγεία στην Εργασία, ένας στους τέσσερις Έλληνες νιώθει παγιδευμένος λόγω άγχους.
Σύντομη άσκηση
Η μέθοδος που προτείνει ο δρ Μπένσον ώστε να τεθεί σε κίνηση αυτός ο φυσικός μηχανισμός είναι απλή και συνεπώς μπορεί να χωρέσει στο καθημερινό πρόγραμμα ακόμη και των ανθρώπων που έχουν ιδιαίτερα φορτωμένο 24ωρο.
«Η επανάληψη είναι το παν, για να ωφεληθεί κάποιος από τη συγκεκριμένη άσκηση. Αρχικά, εντοπίζουμε μία λέξη, μία εικόνα, έναν ήχο, μία πρόταση, μία προσευχή ή μία κίνηση- π.χ. στάσεις γιόγκαπου προκαλούν ηρεμία στον οργανισμό και στο μυαλό. Στη συνέχεια, κλείνουμε τα μάτια και επαναλαμβάνουμε στον νου μας το “σωσίβιο” χαλάρωσης που έχουμε επιλέξει. Σε αυτή την προσπάθεια είναι βέβαιο πως άλλες σκέψεις θα τρυπώσουν στο νου. Τότε είναι που πρέπει να πούμε στον εαυτό μας “δεν πειράζει” και να του δώσουμε τον χρόνο να χαλαρώσει».
Τι συμβαίνει κατά τη διάρκεια αυτού του δεκάλεπτου; «Το μυαλό γαληνεύει, ο μεταβολισμός πέφτει, η αρτηριακή πίεση μειώνεται και η αναπνοή χαλαρώνει».
ΜΑΡΙΑΝΝΑ ΤΟΥΜΑΣΑΤΟΥ, ηθοποιός
Χαλαρώνω στη βεράντα
Είμαι ο ορισμός του άγχους. Μπορεί να ξεφυσάω όλη μέρα επειδή δεν στράγγιξε καλά ο νεροχύτης. Δεν θέλω να σκέφτομαι καθόλου τις βραδιές της πρεμιέρας, γιατί το άγχος χτυπάει…κόκκινο. Αυτό που με χαλαρώνει- για λίγο- είναι να πλατσουρίζω στα νερά στη βεράντα.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΠΕΧΡΑΚΗΣ, καθηγητής Πνευμονολογίας
Η γυμναστική είναι «φάρμακο»
Στις μέρες μας το στρες δεν είναι μία παθολογική συνθήκη αλλά τρόπος ζωής. Ο καλύτερος τρόπος για να το καταπολεμήσει κανείς είναι η σωματική άσκηση. Αυτό τουλάχιστον προσπαθώ να κάνω κι εγώ. Πόσω μάλλον όταν η άσκηση συνδυάζεται με μία βόλτα στη φύση.
ΧΡΗΣΤΟΣ ΜΠΑΡΜΠΙΤΣΙΩΤΗΣ, τραπεζικός υπάλληλος
Όταν μπλοκάρω, κάνω διάλειμμα
Το πρόγραμμα στη δουλειά είναι ιδιαιτέρως βαρύ. Εργάζομαι στο ταμείο που είναι δύσκολο πόστο. Φυσικά δεν είναι μόνο οι συναλλαγές και οι άπειρες μαθηματικές πράξεις, αλλά και η επαφή με τόσους ανθρώπους. Όταν φτάνω στα όριά μου, για να ξεμπλοκάρω φεύγω για λίγο από το ταμείο
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΠΟΥΤΖΙΔΗΣ, ηθοποιός- σεναριογράφος
Πίνω ένα ουίσκι και κάνω τον σταυρό μου
Αγχώνομαι πολύ όταν βιάζομαι να φύγω από το σπίτι, ψάχνω κάτι συγκεκριμένο και δεν το βρίσκω. Το άγχος μου μεγαλώνει όταν έχω κάποιο ραντεβού. Η προοπτική ότι μπορεί να καθυστερήσω κάνει την κατάσταση ακόμη πιο δύσκολη. Όταν φτάσω στα όριά μου για να απαλλαγώ από αυτό το δυσάρεστο συναίσθημα φεύγω χωρίς αυτό που ψάχνω. Το πιο έντονο στρες το αισθάνομαι κάθε φορά που έχω πρεμιέρα στο θέατρο. Για να βγω στη σκηνή πίνω ένα ουίσκι και κάνω τον σταυρό μου.
Οι αγχολυτικές ασκήσεις είναι αναγκαίες και στα σχολεία
Το άγχος στην καθημερινότητα των μαθητών έχει αποδειχθεί πως είναι αγκάθι για τις επιδόσεις και για την ψυχολογία τους.
Έρευνες έχουν δείξει, όπως επισημαίνει ο δρ Μπένσον, ότι το στρες που βιώνουν οι νέοι άνθρωποι, πίσω από το οποίο συνήθως κρύβονται οικογενειακά προβλήματα αλλά και οι αρνητικές σκέψεις που προκαλεί η αβεβαιότητα για το μέλλον, έχει αρνητικές συνέπειες για την σωματική και την ψυχική υγεία τους.
Ειδικότερα, προκαλεί συναισθηματική ένταση και κατάθλιψη, ενώ παράλληλα ευθύνεται για τη χρήση τοξικών ουσιών, την κατάχρηση αλκοόλ, την εκδήλωση παρεκκλίνουσας συμπεριφοράς και την έξαρση αυτοκτονικών ιδεασμών.
Και βέβαια το μεγαλύτερο πρόβλγμα για τους μαθητές, όπως παραδέχονται, είναι η εξεταστική περίοδος. Πρόσφατη μελέτη που εκπονήθηκε από το Τμήμα Ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου (υπεύθυνη καθηγήτρια: Λίζα Βάρβογλη) καταγράφει πως 95% μαθητών της Γ΄ Λυκείου έχει άγχος για τις εξετάσεις.
Από αυτούς, πέντε στους δέκα κάνουν λόγο για έντονη ψυχολογική φόρτιση. Οι ενδείξεις του στρες στον οργανισμό τους είναι εμφανείς: ταλαιπωρούνται από γαστρεντερικές διαταραχές, πονοκεφάλους και ζαλάδες (θολούρα), ενώ οι περισσότεροι δεν μπορούν να κοιμηθούν και αποκτούν την κακή συνήθεια να εκτονώνονται μέσω του φαγητού.
«Να εκπαιδεύσουμε τους εκπαιδευτές ώστε να πέσουν τα επίπεδα στρες στην τάξη», αυτή είναι η πρόταση που κάνει ο δρ Μπένσον, ο οποίος εφαρμόζει εδώ και χρόνια τη μέθοδο αυτή σε σχολεία της Αμερικής. Μάλιστα, στόχος του είναι να αρχίσει η εφαρμογή πιλοτικού προγράμματος και στην Ελλάδα, γι΄ αυτό και έχει κάνει ήδη τις πρώτες επαφές με στέλεχος του υπουργείου Παιδείας.
«Αυτό που κάνουμε είναι να μάθουμε στους καθηγητές τρόπους χαλάρωσης, ώστε να χαλιναγωγήσουν το στρες. Στη συνέχεια, εκείνοι διδάσκουν με τη σειρά τους στα παιδιά ασκήσεις ηρεμίας». Τα αποτελέσματα είναι σημαντικά, όπως υπογραμμίζει στα «ΝΕΑ» η υπεύθυνη του προγράμματος δρ Μέριλιν Γουίλτσερ.
Έχει παρατηρηθεί πως όταν το μυαλό ηρεμεί από αρνητικές σκέψεις που το μπλοκάρουν, τότε είναι πιο «ανοιχτό» στην κατανόηση και την επεξεργασία νέων δεδομένων, βελτιώνεται η διαδικασία της μάθησης και έτσι, μοιραία, βελτιώνονται και οι επιδόσεις στο σχολείο. Το σημαντικότερο όμως είναι πως τα παιδιά αποκτούν μια στάση ζωής που θα τους βοηθήσει στο μέλλον.
Ρεκόρ πωλήσεων για τα χάπια κατά του στρες
Η ασπιρίνη έρχεται δεύτερη και… καταϊδρωμένη στις πωλήσεις, αφού την πρώτη θέση καταλαμβάνουν τα αγχολυτικά. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο πως από το 1995 έως το 2003 η χρήση ηρεμιστικών αυξήθηκε κατά 138% στη χώρα μας, γεγονός που αποδεικνύει πως οι Έλληνες προσπαθούν με κάθε μέσο να «ξορκίσουν» το άγχος.
Παρ΄ όλα αυτά, όπως υπογραμμίζει ο καθηγητής Φαρμακολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων Μάριος Μαρσέλος, παραμένει η προκατάληψη όσον αφορά τη χορήγηση αγχολυτικών φαρμάκων. «Πολλές φορές η χρήση τους είναι επιβεβλημένη, όπως τα αντιπυρετικά στους ασθενείς που ταλαιπωρούνται από τον πυρετό».
Παρατηρεί ωστόσο πως δεν είναι λίγοι αυτοί που παίρνουν αυτά τα φάρμακα- χωρίς μάλιστα συνταγή γιατρού – χωρίς να συντρέχει ιατρικός λόγος. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι ασκήσεις ηρεμίας θα μπορούσαν να αποτελέσουν «λιμανάκι» ηρεμίας.
«Όταν τα αγχολυτικά επιλέγονται ως η εύκολη λύση, τότε αρχίζει η κατάχρηση, που μπορεί να προκαλέσει ακόμη και την εξάρτηση. Και βέβαια, υπάρχει ο κίνδυνος να υποβόσκει κάποιο ψυχολογικό πρόβλημα, το οποίο παραμένει αδιάγνωστο καθώς τα συμπτώματα αδρανοποιούνται, ενώ θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί με κάποια θεραπεία».
Έχω μια χρόνια δυσκολία να πέφτω για ύπνο το βράδυ και να παραμένω κοιμισμένος. Δεν πάσχω από κάποια ασθένεια που να σχετίζεται με την αϋπνία ή διαταραχές ύπνου, αλλά του εγκεφάλου μου του αρέσει να συνεχίζει να δουλεύει όταν το σώμα μου έχει την ευκαιρία να ξαπλώσει και να ξεκουραστεί.
Τα ψώνια στο supermarket φαίνονται σαν μια ακίνδυνη δραστηριότητα. Είναι μια αγγαρεία, αλλά είναι ένα πράγμα που όλοι μας το κάνουμε τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα, χωρίς να δίνουμε ιδιαίτερη σημασία για το τι γίνεται πίσω από τα ράφια.